Page 46 - UIT IN TIEL

46 UIT IN TIEL
Frontstad

Tiel ligt aan de Waal en in oorlogen zijn rivieren vaak belangrijk.
Een aantal malen – bijvoorbeeld in 1794 en 1813 – was de Waal 1945
de scheidingslijn van twee legers. Maar het ergste op De (Groen)markt. Het pand in het midden was Hotel Corbelijn.
dat punt maakte Tiel mee in 1944-1945. Nu is daar de HEMA gevestigd.

Tijdens Operatie Market Garden bereikten de Britten op Alleen wat mensen die in de fabrieken van De Betuwe en
20 september de rivier de Waal. Vanaf dat moment werd Daalderop werk voor de Duitsers moesten doen, bleven
de rivier de grens tussen het bevrijde zuiden en het achter. Intussen werd de stad Tiel dagelijks beschoten.
bezette noorden van Nederland. Nadat de geallieerden in Soms met fosforgranaten, waardoor hevige branden
oktober-november nog Noord- Brabant en Zeeland ontstonden. Daardoor werd het gebied rond de Markt
hadden bevrijd, bleef de frontlijn tot 5 mei 1945 bij Tiel volledig verwoest.
en de Tielerwaard de Waal volgen.

In november 1944 bouw-
den de Duitsers met hun
nog beperkte middelen de
binnenstad van Tiel om tot
een vesting. Zij lieten
huizen en de Waterpoort
springen om met het puin
barricades te maken.
Op de toren van de Sint-
15 november 1944 Maartenskerk plaatsten
Door de Duitsers opgeblazen Waterpoort. zij uitzichtposten.

De Duitse posities trokken
natuurlijk de aandacht van juli 1945
de geallieerden aan de Het smalspoorlijntje (de ‘puinexpres’) in de Waterstraat.
overkant. Vanaf 11 novem-
ber kwam er elke dag een Een geallieerde aanval over de Waal vond nooit plaats en
verkenningsvliegtuigje over daarom bleven de Duitsers baas in Tiel tot 5 mei 1945.
de stad Tiel, dat de Duitse Op die dag plantten enkele arbeiders vlaggen op de
posities bekeek en het vuur gebouwen van de fabrieken aan de Grotebrugse Grint-
van de sterke artillerie aan weg, maar Duitse soldaten haalden die weer weg.
de zuidkant richtte op die Pas op 7 mei kwamen er Belgische militairen die aan
plaatsen. Daarbij werd dan Café De Hamsche Brug de Duitsers ontwapenden.
het centrum van Tiel het Op 8 mei werd Tiel weer vrij verklaard en kon burge-
zwaarst bestookt. Natuur- meester N.F. Cambier van Nooten de stad weer betreden.
lijk moest ook vooral de
kerktoren het ontgelden.
Er werd een groot gat in De bevolking keerde
geschoten, waardoor de merendeels pas later in
Duitsers hun uitkijkpunt 10 mei 1945 mei en in juni terug. Zij trof
niet meer anders dan via De toren van de Sint-Maartenskerk, een zwaar verwoeste stad
een touw konden bereiken. vier dagen later stortte de spits in. aan. Met een smalspoor-
treintje werd in de zomer
Al op 18 november bevalen de Duitsers de burgerbevolking van 1945 het puin geruimd.
te evacueren. Maar de dienst, die dat moest organiseren Het zou tot na 1970 duren
– het Bureau Afvoer Burgerbevolking (BAB) – werkte de vóór alle gaten in de
Duitsers tegen en de mensen wilden hun bezittingen niet binnenstad weer waren
in de steek laten. Pas midden januari 1945 waren de opgevuld.
meesten weg. Velen moesten in de ijzige vrieskou tot Een affiche met een schreeuw
in Friesland vluchten. om hulp.